Kinderen breng je niet alléén groot. Hoe denken Belgische, Italiaanse en Marokkaanse ouders over gezinssocialisatie?

In hun opvattingen over opvoeding en socialisatie zijn er weinig verschillen tussen Belgische, Italiaanse en Marokkaanse ouders. Welke waarden ouders hun kinderen willen meegeven, staat grotendeels los van etnische afkomst, geslacht of opleidingsniveau.

2 jan 2007

In hun opvattingen over opvoeding en socialisatie zijn er weinig verschillen tussen Belgische, Italiaanse en Marokkaanse ouders. Welke waarden ouders hun kinderen willen meegeven, staat grotendeels los van etnische afkomst, geslacht of opleidingsniveau. Dit blijkt uit een kwalitatief onderzoek dat het Steunpunt voor Gelijkekansenbeleid van de Universiteit Antwerpen heeft uitgevoerd op vraag van minister van Gelijke Kansen Kathleen Van Brempt. Tegelijk toont het onderzoek ook aan dat ouders graag continuïteit willen bewaren in hun gezin.

Socialisatie is het proces dat kinderen leert omgaan met zichzelf en anderen door zich de gewoonten en waarden van hun gezin en van andere groepen eigen te maken. Door socialisatie worden kinderen voorbereid om in de maatschappij te functioneren. De onderzoekers van de Universiteit Antwerpen wilden nagaan welke waarden Belgische, Italiaanse en Marokkaanse ouders hun kinderen meegeven.

Om dat te achterhalen, namen ze diepte-interviews af van 42 ouders van Belgische, Italiaanse en Marokkaanse afkomst. De ouders konden in hun eigen woorden spreken over wat ze belangrijk vinden in de opvoeding. Het was niet de bedoeling om 'de' Belgische, Italiaanse of Marokkaanse opvoeding te beschrijven, wél om de diepere betekenissen en processen naar boven te halen.

De onderzoekers probeerden dus te achterhalen welke socialisatiethema's ouders in hun gezin belangrijk vinden en hoe ze die (willen) doorgeven aan hun kinderen. Andere vragen waarop ze een antwoord zochten: hoe zien en ervaren ouders de invloed van andere socialisatie-instanties zoals vriendengroepen, de school of de media? Welke rol spelen afkomst en geslacht in dat socialisatieproces?

Grote gelijkenissen
Het meest in het oog springende resultaat: er zijn grote gelijkenissen tussen wat ouders belangrijk vinden voor hun kinderen, ongeacht hun afkomst of geslacht. Het gaat om waarden als 'respect' en 'eerlijkheid', of thema's als sociaal gedrag en een open blik, onderwijs, religie, geluk.

Sommige ouders uit het onderzoek spreken over 'christelijke' waarden, andere over 'islamitische' waarden. Die waarden hebben te maken met 'respect' of 'sociaal gedrag', ofwel met religieuze rituelen, zoals doopfeest en communie, ramadan en offerfeest. Er is wel een verschil in rituelen, maar inhoudelijk hebben christelijke en islamitische waarden dezelfde betekenis voor de ouders.

Continuïteit
Al de ouders uit het onderzoek willen graag continuïteit bewaren in hun gezin. Taal en religie zijn daarin cruciale culturele elementen. En hier speelt wel een verschil in afkomst. Italiaanse ouders vormen een etnische maar geen religieuze minderheid. Zij proberen in hun opvoeding vooral de Italiaanse taal door te geven aan hun kinderen. Marokkaanse ouders zijn zowel een etnische als een religieuze minderheid en proberen die twee cultuurelementen door te geven. Hoewel Italiaanse en Marokkaanse ouders het Nederlands belangrijk vinden, is hun 'eigen' taal dat ook. Niet alleen emotioneel maar ook rationeel: anders kunnen kinderen moeilijk of niet praten met hun grootouders of familie in Italië/Marokko. De 'eigen' taal wordt vooral bijgebracht via voorschoolse kinderopvang in het gezin of bij de grootouders.

Bij Belgische ouders zijn het Nederlands en de katholieke achtergrond wel niet altijd expliciet aanwezig in de opvoeding, maar toch zouden ze het erg moeilijk hebben als hun kind een partner van een andere religie had. In dat geval schuiven ze de religie wel prominent naar voren als het onderscheidend kenmerk tussen 'Belgen' ('katholieken') en 'Marokkanen' ('moslims').

Weerbaar tegen racisme
Eén thema is uitgesproken gekoppeld aan een etnische herkomst, namelijk dat ouders hun kinderen weerbaar moeten maken tegen racisme. De Marokkaanse ouders uit het onderzoek verwachten dat hun kinderen net als zijzelf racisme en discriminatie zullen ondervinden. Ze willen daar dus in hun opvoeding extra aandacht aan geven en hun kinderen weerbaar maken. Voor de Italiaanse ouders geldt dat veel minder: zij hebben vroeger ook wel uitsluiting ondervonden, maar - zeggen ze 'de tijden zijn veranderd'.

'Vrouwenzaak'
Tot slot zien de geïnterviewde ouders gezinssocialisatie en vooral de praktische kant van de opvoeding nog sterk als een 'vrouwenzaak'. De mannen uit het onderzoek vinden een goede opvoeding wel heel belangrijk, maar wanneer ze dan beschrijven welke taken ze opnemen in het gezin, steken de traditionele genderverhoudingen duidelijk de kop op.

Clycq, Noel (2006). Kinderen breng je niet alleen groot. Visies van Belgische, Italiaanse en Marokkaanse ouders op gezinssocialisatie. Antwerpen, Steunpunt Gelijkekansenbeleid Universiteit Antwerpen UHasselt, 2006, 197 pp.

http://www.steunpuntgelijkekansen.be